Δευτέρα 21 Φεβρουαρίου 2011

Ιστορία – Πολιτισμός – Αφηγήσεις

Ο χώρος που εξετάζουμε καταλαμβάνει το βορειοδυτικό τμήμα του Δήμου Σιθωνίας, κοντά στο τοπικό Διαμέρισμα του Μεταγγιτσίου και αποτελεί τα φυσικά όρια με τους Δήμους Πολυγύρου και Ορμύλιας. Από εδώ διέρχεται το κύριο τμήμα του ποταμού Χαβρία, αφού πρώτα δεχτεί τα νερά και του άλλου κεντρικού τμήματος που πηγάζει από τον ορεινό όγκο του Κάκαβου, κοντά στο Γομάτι και τη Μ. Παναγία καθώς του Μηλιαδινού ποταμού που πηγάζει από την περιοχή του Ταξιάρχη. Οι κάτοικοι του Μεταγγιτσίου ονομάζουν το κομμάτι του ποταμού που διέρχεται από την περιοχή βορειοδυτικά του σημερινού χωριού ‘Τρανό λάκκο’, ονομασία που συναντάμε και σε πολλά άλλα ρέματα τους περιοχής.
                   Άποψη του Χαβρία κοντά στην περιοχή τους γέφυρας με τον αγωγό ύδρευσης από την πηγή Πραβίτα

           Παρόλο που η περιοχή αποτέλεσε για τους κατοίκους τους περιοχής τον κυριότερο χώρο των δραστηριοτήτων τους, από τα παλιότερα χρόνια που έχουμε πηγές ή από την προφορική παράδοση δε φαίνεται να διατηρείται κάποια ιδιαίτερη πολιτιστική παράδοση που να σχετίζεται με θρύλους, δοξασίες, ιστορίες ή κάποια συγκεκριμένα έθιμα. Ούτε πάλι μπορέσαμε να καταγράψουμε κάποια ποιήματα ή τραγούδια που να σχετίζονται με το ποτάμι και τους δραστηριότητες των κατοίκων γύρω απ` αυτό. Τα περισσότερα στοιχεία που έχουμε προέρχονται από έγγραφα που αφορούν το Διονυσιάτικο μετόχι και τους νερόμυλους που λειτουργούσαν εκεί. Μια τέτοια ιστορία τους αφηγήθηκε ο παλιός επιστάτης του σχολείου τους κ. Μάκης Γεροχύμος και αφορούσε έναν από τους τελευταίους καλόγερους που διέμεναν στο μετόχι αυτό με τους νερόμυλους. «Ο καλόγερος τους, λοιπόν, από ένα εγκεφαλικό, μάλλον, επεισόδιο είχε χάσει τη μιλιά του. Οι άλλοι καλόγεροι και πολλοί κάτοικοι πίστευαν πως όλο τον καιρό από τότε που αρρώστησε δε μιλούσε επίτηδες γιατί έκρυβε κάπου στο κελί του χρήματα ή άλλο θησαυρό και δεν ήθελε να το πει σε τους. Μάταια όλο τον καιρό περίμεναν να τους αποκαλύψει τον κρυψώνα. Όταν πλησίαζε το τέλος του με διάφορα νοήματα όλο και προσπαθούσε κάτι να τους πει, μα οι άλλοι δεν έδιναν σημασία. Τέλος από το κρεβάτι που τον είχαν ξαπλωμένο κουνούσε συνεχώς τα χέρια του δείχνοντας κάτι κάτω από αυτό. Όλοι τότε οι παρευρισκόμενοι σκέφτηκαν πως ήρθε η ώρα, πριν πεθάνει, να τους αποκαλύψει το θησαυρό.


Όταν, λοιπόν, έψαξαν καλά κάτω από το κρεβάτι, σε μια μικρή κρυψώνα, ανακάλυψαν με έκπληξη μια μικρή νταμιτζανίτσα  τσίπουρο. Ο αθεόφοβος, μεγάλος πότης στη ζωή του, ήθελε μέχρι και τα τελευταία του να δοκιμάσει λίγο από το αγαπημένο του ποτό. Έτσι ο ‘θησαυρός’, που πίστευαν πολύ πως έκρυβε, αποδείχτηκε τσίπουρο.»

          Μια άλλη παράδοση που αφορά το ξωκλήσι τους Αγίας Κυριακής που είναι κτισμένο κοντά στο Διονυσιάτικο μετόχι, στην περιοχή που ονομάζεται μέχρι και σήμερα ‘Μύλος’, αναφέρεται σε κάποιον μοναχό Στέφανο  που είναι θαμμένος πίσω από το ιερό του ξωκλησιού πριν το 1950 (πιθανότατα είναι το ίδιο πρόσωπο τους ιστορίας που αναφέραμε προηγούμενα) και κανένας μέχρι τώρα δε τόλμησε να σκάψει για να  αποκαλύψει τον τάφο του. Μια βραδιά τους, κατά τη δεκαετία του `60, όλο το πλακόστρωτο δάπεδο τους Αγίας Κυριακής μέχρι και στο Ιερό Βήμα βρέθηκε μισοανασκαμμένο. Όταν οι κάτοικοι ανασήκωσαν τους πλάκες αποκαλύφθηκαν κάποιες τρύπες με σπασμένα άδεια κιούπια (πήλινα αγγεία). Κάποιος ή κάποιοι καρπώθηκαν το θησαυρό, πιθανόν λίρες, που έκρυβε στα σπλάχνα του και που δε βρέθηκε ποτέ. Απομεινάρι αυτών των αγγείων μπορούμε να διακρίνουμε σ` ένα σημείο του χώρου του Ιερού Βήματος, ενώ τα άλλα καλύφθηκαν από το καινούριο τσιμεντένιο δάπεδο.
 Η περιοχή του Χαβρία που ονομάζεται από τους ντόπιους και ‘Μύλος’ έχει συνδεθεί με τα δυο πανηγύρια που γινόντουσαν από παλιά εκεί. Αυτό τους Αγίας Κυριακής, τους 7 Ιουλίου κάθε χρόνου και του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου τους 24 Ιουνίου που γιορτάζεται το Γενέσιο του Αγίου. Το δεύτερο πανηγύρι γινόταν στο μετόχι τους Ι. Μ. Διονυσίου, στο ξωκλήσι που υπάρχει ενσωματωμένο στο δεύτερο όροφο του κτιρίου μέχρι τη δεκαετία του `70, ενώ μετά ψαλλόταν μέχρι το 1998 Εσπερινός την παραμονή και Θεία Λειτουργία την επομένη. Κατά τη διάρκεια τους τέλεσης του Εσπερινού τους πανήγυρης τους επόμενης χρονιάς τους έπεσαν σοβάδες πάνω στην Αγία Τράπεζα με αποτέλεσμα την επόμενη μέρα να μη γίνει η Θεία Λειτουργία. Έτσι, επειδή από την εγκατάλειψη άρχισε να γίνεται επικίνδυνο το κτίριο, ο ιερέας σταμάτησε να τελεί Θεία Λειτουργία.
                                                                                        Το άλλο πανηγύρι, αυτό τους Αγίας Κυριακής, γινόταν από πολύ παλιά και αφού για ένα  διάστημα πέρασε μια κρίση σήμερα απέκτησε ξανά την παλιά του αίγλη και συμμετέχει σ` αυτό όλο το χωριό. Έτσι το παραδοσιακό κουρμπάνι που μέχρι πριν λίγα χρόνια γινόταν για λίγα άτομα σήμερα προσφέρεται σε όλους, ενώ προστέθηκαν και τα παραδοσιακά σουβλάκια. Παλιότερα, τότε που το νερό του ποταμού δεν είχε μολυνθεί, οι κάτοικοι ψάρευαν απ` αυτό διάφορα ψάρια που προσφέρονταν στο πανηγύρι.
Ο Χαβρίας και η γύρω περιοχή του αποτελούσε πριν από μερικά μόλις χρόνια για τους ντόπιους και ιδιαίτερα για τα παιδιά το χώρο όπου περνούσαν τον ελεύθερο χρόνο τους. Εδώ μάθαιναν το κολύμπι και κολυμπούσαν το καλοκαίρι, εδώ διασκέδαζαν ψαρεύοντας με διάφορους τρόπους και εδώ έπαιζαν τα παιχνίδια τους κλέβοντας και κάποιο χρόνο από τους αγροτικές τους ασχολίες. Τέλος Μαΐου, όταν ο τόπος είχε ακόμα τους μουριές, μαζεύονταν στο ‘Μύλο’ τους παρέες από το χωριό για να φάνε ‘μπαμπούσκες’, μαύρα μούρα που αφθονούσαν. ‘Μπαμπούσκα’ είναι ρώσικη λέξη και σημαίνει γιαγιά. Ίσως τα μαύρα μούρα πήραν αυτό το όνομα από το χρώμα τους, αφού συνηθίζονταν τότε οι γιαγιάδες να φοράνε πάντα μαύρα ρούχα. Οι κάτοικοι έρχονταν, τότε που δεν υπήρχαν τα αυτοκίνητα, στο ‘Μύλο’ για τους δουλειές τους και τα πανηγύρια με τα ζώα τους ή και με τα πόδια ακόμα, μια απόσταση από το χωριό 4,5 χιλιομέτρων.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου